CANLILARI TANIYALIM

     Çevremizdeki varlıkları canlı ve cansız varlıklar olarak 2’ye ayırabiliriz. Büyüme, solunum, üreme ve boşaltım gibi faaliyetlerin görüldüğü varlıklara canlılar denir. Dünyada milyonlarca canlı varlık vardır. Bu canlıların her biri farklı yapı ve özelliklere sahiptir.

   Canlıların birbirlerine benzerlikleri ve farklılıkları göz önünde bulundurularak yapılan gruplandırmaya canlıların sınıflandırılması denir.

CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI

         Canlılar temel olarak, mikroskobik canlılar, mantarlar, bitkiler ve hayvanlar olmak üzere 4 gruba ayrılır.

A.     MİKROSKOBİK CANLILAR

Ø  Gözümüzle ya da büyüteç yardımı ile göremediğimiz canlılardır.

Ø  Mikroskop yardımı ile görebiliriz.

Ø  En basit yapılı mikroskobik canlı bakteridir.

Ø  Amip, Öglena, Terliksi Hayvan, Bakteri mikroskobik canlılara örnektir.

Ø  Mikroskobik canlıların bazıları yararlı bazıları ise zehirlidir.

Yararları Arasında;

ü  Sütten peynir ve yoğurt yapılması.

ü  Üzümden sirke yapılması.

ü  Ölü bitki ve hayvan kalıntılarının toprağa karışmasını sağlar.

ü  Bazı bakteriler bağırsakta yaşayarak sindirime yardımcı olur ve B ve K vitamini üretir.

Zararları Arasında;

ü  Kolera, Tifo, Verem, Tetanos gibi hastalıklara neden olur.

ü  Açıkta bırakılan besinlerin bozulmasına ve çürümesine neden olur.

B.      MATARLAR

Ø  Kendi besinini kendi üretmez, hazır olarak alırlar.

Ø  Nemli, loş ışık, ılık ve besin bakımından zengin yerleri severler.

Ø  Mantarların özellikleri ve görünüşleri farklıdır.

Ø  Mantarlar; şapkalı, küf, maya ve parazit mantarları olmak üzere 4’e ayrılır.

Şapkalı Mantarlar;

Ø  En gelişmiş mantar türüdür.

Ø  Bazıları besin olarak tüketilir.

Ø  Bu mantarların birçoğu zehirlidir.

Ø  %90’ı su olan mantarlar, proteince ve mineralce zengindir.

Küf Mantarları;

Ø  Besin maddelerin üzerinde çoğalırlar.

Ø  Canlı atıkları çürüterek hayatlarını sürdürürler.

Maya Mantarları;

Ø  Birçok besinin yapımında kullanılır.

Ø  Gözle görülemeyecek kadar küçüktür.

Parazit Mantarları;

Ø  Akciğere, yüze, deriye, ellere, ayaklara, boyuna ve kemiklere yerleşerek yapı ve organlara zarar verir.

Ø  El ve ayaklarda çoğalarak tırnak bozukluğuna neden olur.

Ø  Bebeklerin ağızlarında pamukçuk hastalığına neden olur.

Ø  Yetişkinlerde saç kıran hastalığına neden olur.

C.      BİTKİLER

Ø  Güneş ışığını kullanarak kendi besinini kendisi üreten canlılardır.

Ø  Fotosentez ve solunum yaparlar.

Ø  Bulunduğu yere kökleriyle bağlanır.

Ø  Bitkiler aktif olarak hareket edemezler.

Ø  Bitkiler çiçeksiz ve çiçekli bitkiler olmak üzere 2’ye ayrılır.

1.      Çiçeksiz Bitkiler

Ø  Çiçeği bulunmayan bitkilerdir.

Ø  Kök, gövde ve yaprak olmak üzere 3 kısımdan oluşur.

Ø  Genellikle nemli bölgelerde yaşarlar.

Ø  Algler, ciğerotu, kara yosunu ve ciğerotu örnek olarak verilebilir.

2.      Çiçekli Bitkiler

Ø  Çiçeği bulunan bitkilerdir.

Ø  Kök, gövde, yaprak ve çiçek olmak üzere 4 kısımdan oluşur.

Ø  Lale, sümbül, erik, elma, armut örnek olarak verilebilir.

Çiçekli Bitkinin Kısımları

I.            KÖK

Ø  Bitkinin toprağın altında kalan kısmıdır.

Ø  Bitkinin toprağa tutunmasını sağlar.

Ø  Su ve mineralleri topraktan emer.

Ø  Havuç, turp ve şeker pancarı gibi bitkilerde besin depolar.

II.            GÖVDE

Ø  Dal, yaprak, çiçek ve meyve gibi kısımları taşıyan dayanıklı kısımdır.

Ø  Genellikle toprak üstünde bulunur. (patates gibi bitkiler hariç)

Ø  Su ve mineralleri yaprak, çiçek ve meyve gibi kısımlara taşır.

Ø  Bitkinin dik durmasını sağlar.

Ø  Yaprakta üretilen besinleri dağıtır.

III.            YAPRAK

Ø  Güneş ışığını kullanarak besin ve oksijen üretir.

Ø  Fotosentez, solunum ve boşaltım yapar.

Ø  Havadan karbondioksit alır, oksijen verir.

Ø  Bazı besinlerin yaprakları besin olarak kullanılır.

IV.            ÇİÇEK

Ø  Bitkinin üreme organıdır.

Ø  Çiçek gelişerek meyveyi, meyvede gelişerek tohumu oluşturur.

Ø  Çiçekler güzel kokulu kısımlardır.

A.     HAYVANLAR

Ø  En gelişmiş canlı grubudur.

Ø  Düşünme ve içgüdü yeteneğine sahiptirler.

Ø  Kendi besinini kendisi üretemez, hazır olarak alırlar.

Ø  Hayvanların sadece etle, sadece otla, hem et hem de otla beslenenleri bulunur.

Ø  Hayvanlar omurgalı ve omurgasız olmak üzere ikiye ayrılır.

1.      Omurgasız Hayvanlar

Ø  Kemikten veya kıkırdaktan herhangi bir iskeletleri yoktur.

Ø  Vücutlarını çevreleyen kese veya kabuk bulunur.

Ø  Örümcek, solucan, kelebek örnek olarak verilebilir.

 1.      Omurgalı Hayvanlar

Ø   Kemikten veya kıkırdaktan herhangi bir iskeletleri vardır.

Ø  Omurgalı hayvanlar yaşama şekilleri, beslenmeleri ve üreme şekillerine göre gruplandırılır.

I.            BALIKLAR

Ø  Suda yaşayan canlılardır.

Ø  Yüzeyleri pullarla kaplıdır.

Ø  Sudaki çözünmüş oksijeni kullanarak solungaç solunumu yaparlar.

Ø  Yumurta ile çoğalırlar.

Ø  Yavru bakımı yapmazlar.

Ø  Kendinden küçük balıklarla ve deniz canlıları ile beslenirler.

Ø  Sadece otçul olan canlılar vardır.

I.            KURBAĞALAR

Ø  Hem suda hem de karada yaşarlar.

Ø  Deri ve akciğer solunumu yaparlar.

Ø  Derileri nemli ve kaygandır.

Ø  Yumurta ile çoğalırlar.

Ø  Sinek ve böcek gibi canlılarla beslenirler.

Ø  Yavru bakımı yapmazlar.

I.            SÜRÜNGENLER

Ø  Derileri kalın ve sert pullarla kaplıdır.

Ø  Karada ve suda yaşarlar.

Ø  Akciğer solunumu yaparlar.

Ø  Yumurta ile çoğalırlar.

Ø  Yavru bakımı yapmazlar.

I.            KUŞLAR

Ø  Vücutları tüylerle kaplıdır.

Ø  Kanatları sayesinde uçabilirler. (ancak tavuk, penguen gibi kuşlar uçamaz.)

Ø  Ağız yerine gagaya sahiptirler.

Ø  Akciğer solunumu görülür.

Ø  Yumurta ile çoğalırlar.

Ø  Yavru bakımı vardır.

Ø  Kuluçkaya yatarlar.

I.            MEMELİLER

Ø  Vücutları kıllarla kaplıdır.

Ø  Doğurarak çoğalırlar.

Ø  Yavrularını sütle beslerler.

Ø  Yavru bakımı vardır.

Ø  Akciğer solunumu yaparlar.

Ø  Hem karada hem de suda yaşayanları vardır.

Ø  Yarasa uçan memeli canlıya örnektir.